Kaszanaka, znana również jako kiszka krwista, jest tradycyjnym produktem mięsnym o specyficznym składzie, w którym głównymi składnikami są kasza gryczana lub jęczmienna, krew zwierzęca oraz podroby, takie jak wątroba czy płuca. Chociaż może być uważana za posiłek ciężkostrawny i tłusty, wzbudza zainteresowanie osób z cukrzycą ze względu na niski udział węglowodanów przyswajalnych oraz bogactwo mikroelementów. W poniższym artykule przedstawiamy szczegółową analizę wartości odżywczych kaszanki, jej wpływu na poziom glikemii oraz zalecenia dotyczące spożycia przez osoby z cukrzycą.
Właściwości produktu
Skład i wartość odżywcza kaszanki
Kaszanka jest produktem mięsnym o zróżnicowanym składzie, zależnym od regionu, producenta i rodzaju użytej kaszy. Najczęściej używana jest kasza gryczana, kasza jęczmienna lub mieszanki obu. Do tego dochodzą składniki pochodzenia zwierzęcego: krew wieprzowa, podroby takie jak wątroba i płuca oraz tłuszcz.
W 100 gramach kaszanki znajduje się średnio:
– Energia: 250–300 kcal
– Białko: 10–14 g
– Tłuszcz: 20–25 g
– Węglowodany: 5–8 g
– Błonnik: 1–2 g
Dodatkowo kaszanka jest źródłem żelaza hemowego (pochodzącego z krwi), cynku oraz witamin z grupy B (szczególnie B12). Z punktu widzenia żywienia klinicznego, warto zwrócić uwagę na dużą ilość nasyconych kwasów tłuszczowych oraz sodu, szczególnie w wersjach mocno przyprawionych i konserwowanych.
Obecność przypraw i dodatków technologicznych
Typowa kaszanka zawiera również przyprawy takie jak czosnek, majeranek, pieprz czarny, sól oraz często substancje konserwujące – np. azotany. Choć takie dodatki zwiększają walory smakowe, mogą mieć niekorzystny wpływ na organizm, szczególnie u osób z nadciśnieniem czy chorobami układu sercowo-naczyniowego, które często współistnieją z cukrzycą typu 2.
Indeks glikemiczny a cukrzyca
Indeks i ładunek glikemiczny kaszanki
Indeks glikemiczny (IG) to parametr określający, jak bardzo spożycie danego produktu węglowodanowego podnosi poziom glukozy we krwi. Produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG < 55) są zalecane osobom chorującym na cukrzycę, ponieważ nie powodują gwałtownych skoków glukozy we krwi.
Ze względu na niski udział węglowodanów (zazwyczaj 5–8 g/100 g), kaszanka charakteryzuje się niskim indeksem glikemicznym – szacuje się, że wynosi on od 40 do 50, w zależności od zastosowanej kaszy i jej stopnia przetworzenia. Oprócz IG, istotną rolę odgrywa również ładunek glikemiczny (ŁG), który w przypadku jednej porcji (100–150 g) jest umiarkowany do niskiego.Wpływ na glikemię po posiłku
Z racji niskiego ładunku glikemicznego i obecności tłuszczu oraz białka, kaszanka ma relatywnie niewielki wpływ na glikemię poposiłkową, zwłaszcza w porównaniu z produktami bogatymi w szybko przyswajalne węglowodany (np. pieczywem pszennym, słodyczami). Jest to ważna cecha w planowaniu diety cukrzycowej. Należy jednak zwrócić uwagę, że obecna w produkcie kasza jęczmienna zawiera gluten i może mieć wyższy IG niż kasza gryczana, dlatego jej udział warto kontrolować.
Czy warto włączyć kaszankę do diety cukrzyka?
Korzyści potencjalne
Dla osób z cukrzycą typu 2, spożycie produktów o niskim IG, zawierających pełnowartościowe białko i żelazo, może przynosić korzyści w kontekście stabilizacji poziomu cukru oraz prewencji niedoborów mikroelementów. Kaszanka może być cennym źródłem żelaza hemowego – lepiej przyswajalnej formy niż żelazo niehemowe pochodzące z roślin. Dodatkowo, zawartość białka i tłuszczu wpływa na spowolnienie wchłaniania glukozy z przewodu pokarmowego.
Zaletą może być także zastosowanie kaszy gryczanej, która sama w sobie posiada niski indeks glikemiczny (IG ~45) i zawiera korzystne bioaktywnych składniki, w tym rutynę.
Ograniczenia i ryzyko
Głównym problemem jest wysoka zawartość tłuszczu, w tym nasyconych kwasów tłuszczowych, które mają niekorzystny wpływ na profil lipidowy krwi – mogą zwiększać stężenie LDL (tzw. „złego cholesterolu”) i w ten sposób przyczyniać się do progresji miażdżycy. U osób z cukrzycą, które często mają współistniejące zaburzenia lipidowe lub nadciśnienie tętnicze, regularne spożywanie tłustych produktów mięsnych nie jest zalecane.
Dodatkowo obecność konserwantów, wysoka zawartość soli i przypraw może obciążać nerki i układ sercowo-naczyniowy, co wymaga szczególnej ostrożności, szczególnie u pacjentów z powikłaniami nerkowymi cukrzycy.
Zalecenia i podsumowanie
Praktyczne zalecenia dla diabetyków
Kaszankę można sporadycznie włączyć do jadłospisu osoby chorującej na cukrzycę, jednak należy przestrzegać następujących zasad:
– Wybierać kaszankę o jak najprostszym składzie – bez dodatków konserwujących, sztucznych barwników i dużej ilości przypraw.
– Preferować kaszankę z kaszą gryczaną zamiast jęczmiennej.
– Zwracać uwagę na wielkość porcji – rekomendowana ilość to maksymalnie 100–150 g na posiłek, nie częściej niż raz na dwa tygodnie.
– Unikać spożywania w połączeniu z białym pieczywem, ziemniakami lub innymi produktami o wysokim IG.
– Monitorować reakcję glikemiczną organizmu (np. poprzez pomiar poziomu glukozy 1–2 godziny po posiłku).
– Osoby z insulinoopornością, przewlekłą chorobą nerek lub obciążonym układem sercowo-naczyniowym powinny skonsultować spożycie kaszanki z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
Podsumowanie
Kaszanka, choć tradycyjnie uchodzi za produkt ciężkostrawny i tłusty, w kontekście diety cukrzycowej może mieć swoje miejsce – pod warunkiem umiarkowanego i przemyślanego spożycia. Jej niski indeks glikemiczny oraz zawartość białka i żelaza mogą być wartościowe, jednak wysokie stężenie tłuszczu nasyconego, soli i potencjalnych konserwantów powodują, że nie powinna być spożywana regularnie. Kluczowe znaczenie ma tu indywidualizacja zaleceń dietetycznych, uwzględniająca ogólny stan zdrowia pacjenta oraz jego potrzeby metaboliczne.
Zaleca się, by osoby z cukrzycą traktowały kaszankę jako okazjonalny dodatek do diety, a nie jej stały element. Wprowadzenie jej do jadłospisu wymaga bilansowania całodziennego spożycia tłuszczu, sodu i kalorii, w kontekście zaleceń żywieniowych dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.
