Lody to jeden z najczęściej wybieranych deserów podczas cieplejszych miesięcy, ale także częsty element diety wielu osób przez cały rok. U osób z cukrzycą, pytanie o możliwość bezpiecznego spożywania lodów pojawia się regularnie – zwłaszcza w kontekście wpływu tego produktu na poziom glukozy we krwi. Cukrzyca, jako choroba metaboliczna wymagająca ścisłej kontroli poziomu cukru we krwi oraz starannego planowania diety, wymusza szczegółowe rozważenie każdego produktu spożywczego. Czy lody mogą być częścią diety cukrzyka? Jakie wersje lodów są bezpieczniejsze i jakie parametry należy wziąć pod uwagę? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule, analizując aktualną wiedzę medyczną i dietetyczną.
Właściwości produktu
Skład lodów tradycyjnych
Lody, szczególnie w klasycznej wersji, zawierają kilka podstawowych składników: cukier, mleko lub śmietanę, żółtka jaj, różne dodatki smakowe (np. kakao, owoce, wanilia) oraz emulgatory i stabilizatory. Tradycyjne lody mleczne charakteryzują się wysoką zawartością węglowodanów, tłuszczu (często nasyconego) i kalorii.
Przeciętny skład lodów śmietankowych na 100 g produktu przedstawia się następująco:
– Energia: 180–250 kcal
– Węglowodany: 20–30 g (w tym cukry proste)
– Tłuszcz: 8–15 g (w tym tłuszcze nasycone)
– Białko: 3–4 g
Wśród węglowodanów dominującą rolę odgrywają cukry proste (np. sacharoza, laktoza, syrop glukozowo-fruktozowy), które szybko podnoszą poziom glukozy we krwi po spożyciu.
Lody owocowe i sorbety
Lody na bazie wody, tzw. sorbety, zazwyczaj zawierają mniej tłuszczu, ale mogą mieć równie wysoki – a czasem nawet wyższy – poziom cukrów niż lody mleczne, zwłaszcza jeśli producent używa dodatkowego syropu cukrowego w celu poprawy smaku.
Indeks glikemiczny a cukrzyca
Indeks glikemiczny lodów
Indeks glikemiczny (IG) to parametr określający tempo wzrostu poziomu glukozy we krwi po spożyciu produktu zawierającego węglowodany. Skala mieści się w przedziale od 0 do 100. Produkty o wysokim IG (powyżej 70) szybko podnoszą glikemię poposiłkową, co ma istotne znaczenie u osób z cukrzycą.
Indeks glikemiczny lodów tradycyjnych mieści się zazwyczaj w zakresie średnim – wynosi około 60–70, choć wartości te mogą się różnić w zależności od konkretnej receptury i dodatków. Lody zawierające tłuszcze i białka będą miały niższy IG w porównaniu do lodów całkowicie opartych na cukrach prostych (np. syropie glukozowym).
Ładunek glikemiczny
Poza IG, równie ważnym wskaźnikiem metabolicznym jest ładunek glikemiczny (ŁG), który uwzględnia wielkość porcji oraz zawartość przyswajalnych węglowodanów. Produkt o średnim IG może mieć wysoki ŁG, jeśli spożyta porcja jest znaczna. Porcja 100 g lodów o IG = 65 i 25 g węglowodanów odpowiada ŁG na poziomie około 16, co jest wartością średnio-wysoką z perspektywy diabetyka.
Czy warto włączyć lody do diety osoby z cukrzycą?
Wpływ lodów na glikemię
Z medycznego punktu widzenia, cukrzyk może okazjonalnie spożywać lody, ale wymaga to starannego planowania oraz znajomości ich składu. Lody tradycyjne, bogate w cukry proste, mogą prowadzić do gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi oraz – w konsekwencji – do wtórnej hipoglikemii reaktywnej (szczególnie u osób z cukrzycą typu 2 i insulinoopornością).
Cukrzycy muszą ponadto uważać na zawartość tłuszczów nasyconych, które w nadmiarze mogą pogarszać insulinowrażliwość komórek. Regularne spożywanie lodów nie tylko zaburza kontrolę glikemii, ale również może prowadzić do wzrostu masy ciała – co jest jednym z głównych czynników pogarszających przebieg cukrzycy.
Bezpieczne alternatywy
Na rynku dostępne są lody tworzone specjalnie z myślą o osobach z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Do najważniejszych cech takich produktów należą:
– Obniżona zawartość cukru (lub brak dodatku cukru)
– Słodzone substancjami niskokalorycznymi: erytrytolem, stewią, ksylitolem
– Niższy ładunek glikemiczny
– Często wyższa zawartość błonnika (np. inulina jako stabilizator)
– Czasem wzbogacone o białko (np. lody proteinowe)
Alternatywą dla gotowych produktów mogą być także domowe lody z jogurtu naturalnego bez cukru, serka skyr lub mrożonych owoców z dodatkiem słodzików o niskim IG. Tego typu desery pozwalają na kontrolę zarówno ilości używanych składników, jak i ich rodzaju.
Zalecenia i przeciwwskazania
Kiedy lepiej unikać lodów?
U niektórych pacjentów z cukrzycą lody – nawet w wersji bez cukru – nie są zalecane. Dotyczy to zwłaszcza osób:
– z utrzymującą się hiperglikemią na czczo
– z insulinoopornością o wysokim stopniu nasilenia
– z problemami lipidowymi (wysokie stężenie triglicerydów, niskie HDL)
– z nadwagą i otyłością
– w fazie dekompensacji choroby
W takich przypadkach nawet jednorazowa porcja lodów może przyczynić się do trudności w uzyskaniu prawidłowego poziomu glikemii.
Zalecenia praktyczne
Jeśli diabetyk zdecyduje się na spożycie lodów, warto zastosować się do kilku zasad:
– Zjeść lody po pełnowartościowym posiłku bogatym w błonnik i białko – spowolni to wchłanianie cukrów
– Wybrać możliwie najmniejszą porcję – najlepiej 50–70 g
– Unikać dodatków typu rożek, polewa czekoladowa, wafelki z nadzieniem
– Monitorować poziom glukozy po spożyciu (np. przy pomocy glukometru lub systemu CGM)
– Wybierać produkty słodzone erytrytolem zamiast sorbitolu (mniej ryzyka dolegliwości jelitowych)
Podsumowanie
Lody nie są produktem całkowicie zakazanym w diecie osoby z cukrzycą, ale ich spożycie wymaga dużej ostrożności i wiedzy żywieniowej. Kluczowe jest zrozumienie wpływu zawartych w lodach cukrów prostych na poziom glukozy we krwi oraz uwzględnienie tego w planie diety. Produkty specjalnie opracowane dla diabetyków, zwłaszcza te słodzone bezkalorycznymi substytutami, mogą być zdecydowanie lepszym wyborem niż klasyczne lody mleczne czy sorbety.
W przypadku osób z nieustabilizowaną glikemią, nadwagą lub towarzyszącymi zaburzeniami lipidowymi, spożycie lodów – nawet w wersji bez cukru – powinno być ograniczone lub całkowicie wyeliminowane do czasu uzyskania poprawy metabolicznej. Indywidualizacja diety oraz konsultacja z lekarzem diabetologiem lub dietetykiem klinicznym pozostają kluczowe w podejmowaniu decyzji o włączeniu lodów do jadłospisu.
