Wiele osób zmagających się z cukrzycą często zadaje jedno fundamentalne pytanie: czy lepiej słodzić miodem, czy lepiej całkowicie unikać słodzików? Miód – choć naturalny i pełen wartości odżywczych – może być zdradliwy dla poziomu cukru we krwi. W niniejszym artykule, z perspektywy dietetyka pracującego z pacjentami diabetologicznymi, szczegółowo przeanalizuję temat „miód indeks glikemiczny” i rozwieję najczęstsze wątpliwości.
Czy miód ma niższy indeks glikemiczny niż biały cukier?
To często powtarzane stwierdzenie ma w sobie ziarno prawdy, ale i wiele uproszczeń.
Biały cukier, czyli sacharoza, ma indeks glikemiczny (IG) na poziomie około 65. Miód natomiast cechuje się szerokim zakresem IG — od około 35 do 85 — w zależności od odmiany, składu chemicznego, a nawet regionu jego pochodzenia.
Indeks glikemiczny miodu zależy m.in. od:
– stosunku fruktozy do glukozy,
– obecności enzymów i przeciwutleniaczy,
– zawartości wody.
Miód akacjowy, ze względu na wysoką zawartość fruktozy, ma niższy IG, zwykle około 35-50. Inne rodzaje, jak miód wielokwiatowy czy gryczany, mogą mieć IG zbliżone do cukru białego.
Czy to oznacza, że miód jest bezpieczniejszy dla osób z cukrzycą? Niekoniecznie.
5 błędów przy stosowaniu miodu w cukrzycy, które popełnia prawie każdy
Jako dietetyk, spotkałem wielu pacjentów, którzy chcieli „wyeliminować cukier” i zastąpić go naturalnymi alternatywami. Miód był często pierwszym wyborem, ale niestety nie zawsze wiedzieli, jak właściwie go stosować.
Oto najczęstsze pułapki:
1. Zakładanie, że każdy miód ma niski IG – to mit. IG różni się nawet w obrębie tej samej odmiany.
2. Brak pomiaru glikemii po spożyciu miodu – reakcje organizmu mogą być bardzo indywidualne.
3. Dodawanie miodu do gorących napojów – wysoka temperatura niszczy enzymy, przez co miód traci niektóre swoje prozdrowotne właściwości.
4. Spożywanie dużej ilości „bo to naturalne” – nawet naturalne cukry mogą powodować gwałtowne skoki insuliny.
5. Ignorowanie zaleceń lekarza – szczególnie istotne przy insulinoterapii lub lekach obniżających poziom glukozy.
Pamiętaj: miód to źródło węglowodanów prostych. W wielu przypadkach może działać równie silnie jak cukier.
Ten jeden parametr decyduje o tym, czy miód wpływa stabilnie na glikemię
W praktyce klinicznej coraz częściej wykorzystujemy nie tylko IG, ale też ładunek glikemiczny (ŁG). To parametr, który bardziej realistycznie pokazuje, jak dana porcja produktu wpłynie na poziom cukru we krwi.
Dla porównania:
– 1 łyżeczka stołowa miodu (ok. 21 g) może mieć IG = 55 oraz ŁG = 11.
– Taka ilość może wywołać gwałtowny wzrost glukozy we krwi, szczególnie jeśli jest spożywana na czczo lub bez dodatku błonnika.
Z tego powodu rekomenduję pacjentom z cukrzycą:
– jeśli już sięgasz po miód, używaj go w bardzo małych ilościach (np. pół łyżeczki),
– łącz go z produktami mającymi niski IG, np. jogurtem naturalnym, płatkami owsianymi, orzechami,
– nigdy nie traktuj miodu jako „zdrowego odpowiednika cukru” — to nadal źródło szybkich cukrów prostych.
Czy indeks glikemiczny miodu może się zmienić zależnie od jego przetworzenia?
Intrygujące badanie opublikowane w „Journal of Medicinal Food” (2008, Al-Waili et al.) wykazało, że naturalny niefiltrowany miód, szczególnie podawany w małych ilościach, może obniżać poziom glukozy we krwi u niektórych pacjentów z cukrzycą typu 2. Zaznaczono jednak, że efekt ten nie występował u wszystkich uczestników i był zależny od dawki oraz rodzaju miodu.
Ważne wnioski:
– Wysokoprzetworzony miód (np. pasteryzowany, filtrowany, z dodatkiem syropów glukozowych) może mieć wyższy IG.
– Miód naturalny, z lokalnej pasieki, może zawierać więcej fruktozy i antyoksydantów – wpływających korzystnie na metabolizm glukozy.
– Sposób spożycia (na czczo vs. po posiłku bogatym w błonnik) także może znacząco zmieniać glikemiczne skutki.
Czy miód może mieć właściwości prozdrowotne mimo swojego IG?
Tak — ale nie oznacza to, że powinien być stosowany regularnie przez osoby z cukrzycą. Miód zawiera:
– enzymy (np. inwertazę, diastazę),
– antyoksydanty (kwercetyna, flawonoidy),
– niewielkie ilości witamin i minerałów (zależnie od odmiany).
Jednak ich ilość jest zazwyczaj zbyt niska, by uzasadniała codzienne stosowanie miodu jako „suplementu”.
W praktyce klinicznej zalecam coroczne stosowanie niewielkich ilości miodu np. w okresie przeziębień lub na podrażnione gardło — ale tylko po wcześniejszym uzgodnieniu z lekarzem diabetologiem/dietetykiem.
Niektóre osoby dobrze tolerują miód akacjowy w bardzo małych dawkach. Inni powinni unikać jakiejkolwiek formy naturalnych słodzików z powodu insulinooporności lub niestabilnych poziomów glukozy.
Czy miód może zastąpić cukier u osoby chorującej na cukrzycę?
To zależy od konkretnego przypadku. Najczęściej:
– Osoby z dobrze kontrolowaną cukrzycą typu 2, które mają świadomość swojego jadłospisu i monitorują poziom glukozy, mogą okazjonalnie pozwolić sobie na niewielką ilość miodu.
– Osoby stosujące insulinę lub leki hipoglikemizujące powinny być szczególnie ostrożne — ryzyko hiperglikemii może być bardzo realne.
– Cukrzyca typu 1 wymaga ścisłej kontroli spożycia węglowodanów — nawet mała ilość miodu musi być uwzględniona w wymiennikach węglowodanowych.
Warto zaznaczyć, że miód — w małych dawkach — bywa wykorzystywany medycznie jako szybkie źródło energii przy hipoglikemii. W takich przypadkach działa szybciej niż niektóre tabletki dekstrozy.
Podsumowanie
Miód, choć naturalny i zawierający cenne substancje bioaktywne, nadal jest skoncentrowanym źródłem cukrów prostych. Jego indeks glikemiczny może być niższy niż białego cukru, ale nie oznacza to automatycznie, że jest bezpieczny dla cukrzyka.
Jeśli chorujesz na cukrzycę i rozważasz spożycie miodu:
– wybieraj miód z niższym IG, jak akacjowy,
– stosuj bardzo małe ilości (maksymalnie ½ łyżeczki jednorazowo),
– obserwuj wpływ na glikemię poprzez mierzenie cukru przed i po spożyciu,
– skonsultuj się z dietetykiem przed włączeniem miodu do diety.
Choć naturalne słodziki brzmią zdrowo, nie każdy z nich jest bezpieczny dla osób z zaburzoną gospodarką węglowodanową.
Podziel się w komentarzu: Czy próbowałeś włączać miód do swojej diety i jak Twój organizm na to zareagował?
