Osoby z cukrzycą często zadają pytania dotyczące bezpieczeństwa spożycia poszczególnych potraw, szczególnie tych należących do tradycyjnej kuchni. Jednym z najczęściej pojawiających się dań na polskich stołach – zarówno na co dzień, jak i podczas uroczystości rodzinnych – jest rosół. Ze względu na swoją prostotę, walory smakowe oraz właściwości rozgrzewające, rosół budzi zainteresowanie również w kontekście dietoterapii cukrzycy. Czy chorujący na cukrzycę mogą spożywać rosół bez obaw o podwyższenie poziomu glukozy we krwi? Poniżej przedstawiamy szczegółową analizę, opartą na aktualnej wiedzy medycznej i dietetycznej.
Właściwości rosołu
Składniki podstawowe i wartość odżywcza
Rosół to wywar warzywno-mięsny, którego bazę najczęściej stanowi mięso drobiowe (np. z kury, indyka) oraz warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka, seler) i przyprawy (np. liść laurowy, ziele angielskie, pieprz, sól, natka pietruszki). Czasem do rosołu dodaje się też cebulę opaloną na ogniu, która nadaje charakterystyczny smak.
Wartość energetyczna rosołu bez makaronu jest stosunkowo niska – porcja 250 ml (około jednej filiżanki) zawiera średnio:
– 40–70 kcal (w zależności od ilości tłuszczu)
– 5–8 g białka
– 0–4 g tłuszczu (w zależności od rodzaju mięsa)
– <1 g węglowodanów
- niewielkie ilości witamin i minerałów (m.in. potas, fosfor, magnez, witaminy z grupy B)
W kontekście diety cukrzycowej szczególne znaczenie ma to, że klasyczny rosół nie zawiera znaczących ilości węglowodanów, czyli składnika diety bezpośrednio wpływającego na poziom glukozy we krwi.
Znaczenie tłuszczu i jakości mięsa
Kluczowym aspektem w przygotowaniu rosołu dla osoby z cukrzycą jest wybór odpowiedniego rodzaju mięsa. Najlepiej wybierać chude części drobiowe (pierś z kurczaka, udziec z indyka bez skóry), ponieważ mięso o wyższej zawartości tłuszczu (np. skrzydełka, karkówka wołowa, mięso wieprzowe) zwiększa kaloryczność potrawy i zawartość tłuszczów nasyconych.
Tłuszcz zwierzęcy może pośrednio wpływać na poziomy glukozy poprzez rozwój insulinooporności, szczególnie w przypadku diety bogatej w nasycone kwasy tłuszczowe. Z tego względu zaleca się, by osoby z cukrzycą ograniczały nasycone tłuszcze na rzecz tłuszczów nienasyconych (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, tłuste ryby). Rosół oparty na chudym mięsie i odtłuszczony po przyrządzeniu (np. poprzez usunięcie warstwy tłuszczu z wierzchu po schłodzeniu) może stanowić element zdrowej diety cukrzycowej.
Dodatki do rosołu — na co zwrócić uwagę?
Ważnym czynnikiem wpływającym na wartość zdrowotną rosołu są także dodatki, takie jak makaron, ryż czy kluski. Tradycyjnie rosół podaje się z makaronem pszennym jajecznym, który zawiera znaczne ilości węglowodanów prostych i może powodować szybki wzrost glikemii poposiłkowej. Osobom z cukrzycą zaleca się zastąpienie klasycznego makaronu wersjami pełnoziarnistymi lub ograniczenie dodatków skrobiowych do minimum. Alternatywą może być podanie rosołu jako czystej zupy, bez dodatków, bądź z niewielką ilością pokrojonych warzyw.
Indeks glikemiczny a cukrzyca
Czym jest indeks glikemiczny?
Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik określający tempo wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu danego produktu zawierającego węglowodany. Produkty o niskim IG (poniżej 55) są korzystne dla osób z cukrzycą, ponieważ powodują łagodny i kontrolowany wzrost glikemii.
Rosół a indeks glikemiczny
Ponieważ czysty rosół praktycznie nie zawiera węglowodanów, jego indeks glikemiczny uznaje się za bardzo niski lub wręcz zerowy. Oznacza to, że sam rosół (bez dodatków skrobiowych) nie powinien wpływać na szybki wzrost glukozy we krwi, co czyni go produktem bezpiecznym dla diabetyków.
Sytuacja zmienia się w przypadku podania rosołu z makaronem, ziemniakami lub ryżem. Produkt taki uzyskuje wyższy indeks glikemiczny – w zależności od rodzaju dodatku może on sięgać 60–85, co w diecie cukrzycowej wymaga monitorowania i ewentualnego dostosowania dawki insuliny (w przypadku cukrzycy typu 1) lub leków doustnych (w cukrzycy typu 2).
Czy warto włączyć rosół do diety osoby z cukrzycą?
Korzyści zdrowotne
Czysty rosół przygotowany na chudym mięsie drobiowym i warzywach, pozbawiony skórek oraz z ograniczoną ilością soli, może być wartościowym składnikiem diety osoby z cukrzycą. Do głównych jego zalet należą:
– Niska zawartość węglowodanów (a więc niski wpływ na glikemię)
– Dobre źródło płynów, białka oraz elektrolitów (ważne w stanach odwodnienia czy infekcji)
– Łatwa strawność (ważna np. w przebiegu infekcji, osłabieniu lub u osób starszych)
– Możliwość wzbogacenia o warzywa zwiększające ilość błonnika pokarmowego
Dodatkowo, rosół może sprzyjać ograniczaniu spożycia niezdrowych przekąsek między posiłkami dzięki właściwościom sycącym.
Ograniczenia i potencjalne zagrożenia
Mimo wielu zalet, należy również pamiętać o możliwych ograniczeniach. Rosół o wysokiej zawartości tłuszczu nasyconego może pośrednio wpływać negatywnie na gospodarkę lipidową i insulinowrażliwość. Również zbyt duże ilości soli mogą zwiększać ryzyko nadciśnienia tętniczego – schorzenia często towarzyszącego cukrzycy typu 2. Z tego względu zaleca się niewielkie użycie soli podczas gotowania lub jej całkowite zastąpienie ziołami i przyprawami naturalnymi.
Dodatki, takie jak kluski z białej mąki, klasyczny makaron czy ziemniaki gotowane, istotnie podnoszą kaloryczność i indeks glikemiczny dania — to szczególnie istotne w kontekście regulacji poposiłkowej glikemii.
Zalecenia i podsumowanie
Dieta w cukrzycy wymaga uwzględnienia takich czynników jak wartość energetyczna, zawartość i rodzaj węglowodanów, tłuszczu oraz ogólny wpływ posiłku na glikemię. Rosół, w swojej klasycznej formie – jako wywar z mięsa drobiowego i warzyw bez dodatku węglowodanów złożonych – cechuje się bardzo niskim indeksem glikemicznym i ma minimalny wpływ na poziom cukru we krwi. Jest to danie nie tylko bezpieczne, ale wręcz polecane zwłaszcza w okresie choroby, osłabienia organizmu lub wtedy, gdy zależy nam na ciepłym, lekkostrawnym posiłku.
Aby rosół pozostał produktem zgodnym z zasadami diety cukrzycowej, należy przestrzegać kilku zaleceń:
1. Wybierać chude mięso drobiowe (np. pierś, udziec z indyka bez skóry).
2. Unikać dodatków skrobiowych o wysokim indeksie glikemicznym (klasyczny makaron, kluski, ziemniaki).
3. Zmniejszyć ilość soli lub zastępować ją naturalnymi przyprawami (np. lubczykiem, pietruszką, tymiankiem).
4. Usunąć nadmiar tłuszczu z powierzchni wywaru (najłatwiej po schłodzeniu).
5. Ograniczyć spożywanie rosołu gotowanego na tłustym mięsie wieprzowym, kaczym lub gęsim.
Podsumowując, rosół może być pełnoprawnym składnikiem diety osoby z cukrzycą, pod warunkiem jego odpowiedniego przygotowania i świadomego komponowania całego posiłku. Włączenie takiego dania do jadłospisu może przynieść szereg korzyści zdrowotnych, wspierając równocześnie kontrolę glikemii oraz ogólne samopoczucie chorego. W razie wątpliwości dotyczących indywidualnej tolerancji rosołu i jego wpływu na glikemię warto konsultować się z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
