Efekt brzasku
Hiperglikemia, czyli wzrost poziomu cukru powyżej normy, to zjawisko pojawiające się w przebiegu różnych typów cukrzycy. Jeżeli występuje regularnie, może przyczyniać się do przyspieszenia postępu choroby. Zdarza się jednak, że mimo prawidłowej samokontroli, pojawiają się wzrosty glikemii o poranku. Jaka może być tego przyczyna, co oznacza i jak radzić sobie z efektem brzasku?
Czym jest efekt brzasku?
Jeżeli cukrzyk boryka się z problemem pozornie nieuzasadnionych porannych hiperglikemii, może okazać się, że przyczyną skoku cukru jest tzw. efekt brzasku. Może występować nawet u tych diabetyków, których samokontrola cukrzycy przebiega prawidłowo. Badania przeprowadzone w 1993 roku dowiodły, że zjawisko to może mieć swoją przyczynę w zwiększeniu stężenia hormonu wzrostu wydzielanego przez organizm podczas snu, a także oporności insulinowej i związanym z nią wydzielaniu hormonów przeciwnych insulinie w przypadku cukrzycy typu II. Powodem występowania porannych hiperglikemii może być także niewystarczająca podaż insuliny, bądź tzw. efekt brzasku, czyli efekt Samogyi.
Efekt Samogyi
Nazwa tego zjawiska pochodzi od nazwiska pochodzącego z Austro-Węgrzech lekarza, Michaela Samogyi. Według jego opinii poranne hiperglikemie są skutkiem nocnych spadków cukru i reakcji organizmu na ten stan. Uważał on, że hipoglikemia podczas snu mobilizuje wątrobę do produkcji hormonu zwanego glikogenem, który uwalnia się, kiedy poziom glukozy we krwi jest zbyt niski. Uwolnienie glikogenu ma wywoływać poranny skok cukru. Opinia ta nie została jednak ani potwierdzona, ani obalona, ze względu na niewystarczającą ilość badań mogących potwierdzić bądź zaprzeczyć jej prawidłowości.
Jak radzić sobie z efektem brzasku?
Uporanie się z porannymi hiperglikemiami jest niezwykle istotne. Częste skoki cukru przyczyniają się do przyspieszenia postępu choroby, prowadząc do rozwoju powikłań cukrzycowych, takich jak stopa cukrzycowa, niewydolność nerek, choroby układu sercowo-naczyniowego, a nawet ślepota. Efekt brzasku występuje znacznie częściej u osób, których samokontrola cukrzycy przebiega w sposób nieprawidłowy, dlatego podstawowym krokiem w pozbyciu się tego zjawiska jest skierowanie choroby na właściwe tory. Jeżeli cukrzyca jest wyrównana, a mimo to poranne hiperglikemie mają miejsce codziennie bądź często, zaleca się zastosowanie środków, takich jak:
- zamianę węglowodanów na białka w wieczornym posiłku;
- zwiększenie wieczornej aktywności fizycznej;
- zwiększenie wieczornej dawki insuliny bądź leków przeciwcukrzycowych (po uprzedniej konsultacji z lekarzem);
- zmiana insuliny długodziałającej na analog insuliny;
- zastosowanie pompy insulinowej.
